کتاب خلاقیت و نوآوری دکتر علی شمیسا

برای طرف داران تقویت مهارت خلاقیت، امروز قصد داریم در قفسه نقد تخصصی کتاب یکی از کتاب های خوب حوزه خلاقیت را معرفی کنیم. اگر شما هم تمایل دارید کتاب هایی درباره خلاقیت مطالعه کنید، شاید بد نباشد با کتاب خلاقیت و نوآوری نوشته دکتر علی شمیسا آشنا شوید.

کتاب خلاقیت و نوآوری را انتشارات ذهن آویز در 216 صفحه منتشر کرده است. البته نسخه دیگری از این کتاب را انتشارات نسل نو اندیش با نام ورود به خلاقیت: هر روز، یک انسان خلاق باش! هم در 223 صفحه چاپ کرده است که وقتی فهرست این دو کتاب را با هم مطابقت دهید به نظر می رسد که محتوای هر دو یکی باشد و تنها نام و انتشارات آن باهم فرق کند.

شما در پشت جلد کتاب می خوانید:

خلاقیت مفهومی است که هم شکلی از دانش و هم تجربه است که هر فردی می باید با آن عمیقا در آمیزد تا به ژرفای آن برسد.

با مطالعه مهز نمی توان فردی خلاق شد. بهتر است با دید سیستمی به این موضوع نگریسته شود. یعنی مجموعه ای از عوامل را باهم در آمیخت تا پدیده خلاق به وجد آید.

اگر قوانین خلاقیت را بیاموزید و آنها را درک نماییم و در زندگی روزمره به کار بگیریم راه مکاشفه گری را شروع کرده ایم.

نوآوری از قدم های کوچک و ساده شروع می شود که قطعا شما را به آفرینشگری بر روی زمین تبدیل خواهد کرد.

در کتاب خلاقیت و نوآوری علی شمیسا چه می خوانیم؟

برای آنکه قبل از شروع به مطالعه کتاب خلاقیت و نوآوری دکتر علی شمیسا با محتوای آن بیشتر آشنا شوید، در اینجا راجع به هریک از فصول کتاب توضیحات کوتاهی را برای شما آورده ایم که در صورت تمایل مطالعه این کتاب ارزشمند را آغاز کنید.

سخن اول

شما در سخن ابتدایی کتاب خلاقیت و نوآوری راجع به سیستم های خلاق و غیر خلاقی می خوانید که می توانند به مرور زمان از هر یک از ما یک فرد خلاق یا غیر خلاق بسازند. در این

بخش نویسنده راجع به این موضوع صحبت می کند که چطور منابعی که ما از نظر فکری از آنها تغذیه می کنیم می توانند بر روی میزان خلاقیت ما اثرگذار باشند و در نهایت هم تفاوت بین سیستم های خلاق و غیر خلاق را بررسی می کند. همچنین پیشنهاد می کنیم که مطلب 5 مهارت فردی که به افزایش خلاقیت کمک می کند را که پیش تر در سایت اثر مثبت منتشر کرده ایم را نیز مطالعه کنید.

فصل 1: اهمیت و ضرورت خلاقیت

علی شمیسا در فصل اول کتاب خلاقیت و نو آوری راجع به اهمیت و ضرورت داشتن مهارت خلاقیت صحبت می کند. نویسنده معتقد است که خلاقیت ویژگی خاصی است که ما را از سایر موجودات متمایز می کند. علی شمیسا در این فصل به این موضوع اشاره می کند که همه انسان ها توانمندی خلاقیت را دارند اما چیزی که باعث می شود بعضی از ما خلاق باشیم و بعضی نه، توانایی به شکوفایی رساندن خلاقیت و استفاده از آن است. علاوه بر آن دکتر شمیسا راجع به جایگاه خلاقیت و شکوفایی در هرم مازلو صحبت می کند و اینکه بین باهوش بودن و خلاق بودن تفاوت وجود دارد و تفاوت این دو را بررسی می کند.

شما در این فصل با مطالبی راجعه به تاثیر خلاقیت بر روی پیشرفت بشر آشنا می شوید و تعاریف متعددی از خلاقیت را می خوانید.

البته خواندن مقاله خلاقیت چیست در سایت ما هم می تواند تعریف متفاوتی از خلاقیت و البته 7 مزیتی که خلاقیت می تواند برای کسب و کار شما داشته باشد، به شما دهد.

فصل دوم:

در فصل دو کتاب خلاقیت و نوآوری شما با رابطه بین قدرت تصور و خلاقیت و صد البته تاثیر این دو بر روی هم آشنا می شوید. درواقع در این فصل با مثال هایی که نویسنده می آورد، متوجه می شویم که چطور قدرت تصور انسان باعث رشد و پیشرفت بشریت گردیده است.

در ادامه راجع به مفهوم مهندسی تصور می خوانیم و با دو نوع فعالیت هایی که منجر به تصور خلاق می شوند آشنا می شویم.

تصور خلاق + کوشش خلاق =خلاقیت

توجه کنید که خلاقیت صرفا تصور نیست بلکه تصوری است که به هدف و نتیجه ای ختم می شود و برای رسیدن به هدف این تصویر سازی باید با تلاش و کوشش همراه باشد.

در کتاب خلاقیت و نوآوری می خوانیم که برای مفید بودن یک تصور خلاق، باید از مرحله تصور خلاق به مرحله تلاش و فعالیت خلاق برسیم و دست به عمل بزنیم.

برنامه ریزی کنیم. موارد مورد نیاز برای انجام کار را تهیه کنیم.  مراحل کار را تکمیل نماییم. ابتکار داشته باشیم. مطالعه و در کل فعالیت و تلاش کنیم و خود را تشویق نماییم حتی اگر شکست خوردیم تا بتوانیم خلاقیت در عمل را تجربه کنیم.

پس تصور خلاق باید همراه با کوشش خلاق باشد تا به نتیجه برسد.

در ادامه این فصل از کتاب خلاقیت و نوآوری دکتر علی شمیسا راجع به انواع تصور با ما صحبت می کند که ترجیه می دهیم خود راجع به آنها مطالعه نمایید.

فصل 3: دیدگاه‌های خلاقیت

در فصل سوم کتاب خلاقیت و نوآوری دکتر شمیسا، به بررسی دیدگاه های متفاوتی که راجع به مقوله خلاقیت وجود دارد، پرداخته است.

درواقع شما در این فصل باورهایی که راجع به خلاقیت در میان افراد رایج است را مطالعه می کنید. به عنوان مثال عده ای معتقدند مراحل رسیدن به خلاقیت در همه یکسان است؛ اما بعضی معتقدند که مراحل رسیدن به خلاقیت در افراد متفاوت می باشد.

بعضی ها ویژگی شخصیتی افراد خلاق را یکسان می بینند و برخی دیگر معتقد هستند که حتی ویژگی شخصیتی خلاق ها با یک دیگر متفاوت است. در این فصل علاوه بر مثال های بالا دیدگاه های متفاوت دیگری نیز درباره خلاقیت بررسی می شود. مثل تاثیر ژنتیک، محیط و… بر روی خلاقیت.

در این فصل نویسنده تاثیر سه مورد در خلاق شمردن یک اثر را بررسی می کند:

• خود شخص:

  زمانی که فردی خلاقیت به خرج می دهد، ابتدا باید آن شخص را به تناسب سن و سالش بررسی کنیم که آیا خلاق است یا خیر.

• فرم های اجتماعی:

  در این بخش نویسنده از افرادی حرف می زند که ممکن است تمامی استانداردها و معیارهای اجتماعی را زیر پا بگذارند اما در نهایت یک اثر جذاب و خلاقانه و گاها هنرمندانه تولید کنند. البته هر رفتار غیر معمولی رفتاری خلاقانه محسوب نمی شود.

• معیار های خلاقیت:

  مورد سوم بیان می کند که یک رفتار خلاق، باید با معیار های خلاقیت تطابق داشته باشد. درواقع هر رفتار غیر عادی رفتاری خلاق محسوب نمی شود مگر اینکه معیارهای خلاقیت در آن دیده شود.

آیا با توجه به آگاهی از روند و مراحل خلاقیت، می توان رفتار خلاق را فرا گرفت؟ پاسخ به این سوال هم یکی دیگر از مواردی است که در این فصل به آن پرداخته می شود.

یکی از بخش های جذاب این فصل از کتاب خلاقیت و نوآوری بررسی خصوصیات افراد خلاق و صد البته دیدگاه نویسنده راجع به تاثیر داشتن یا نداشتن این خصوصیات بر میزان خلاقیت است که ترجیح می دهیم خودتان با مطالعه کتاب بیشتر با آن آشنا شوید.

فصل 4: عوامل موثر بر خلاقیت

در فصل چهارم از کتاب خلاقیت و نوآوری به این موضوع پرداخته می شود که چه عواملی در به وجود آمدن تفکر خلاق و خلاقیت موثر است؟

آیا برخورداری از یک عامل، مثلا داشتن تفکر خلاق می تواند شخص را به مراحل بالای خلاقیت برساند؟ آیا محیط شخصیت خلاق می سازد؟ آیا جنسیت، سن، شرایط خانوادگی، تحصیلات، بخت و اقبال و تلاش بر خلاقیت موثر هستند؟ اگر پاسخ مثبت است تا چه اندازه؟

در این فصل نویسنده در چهار حالت تاثیر میزان هوش و محیط مناسب بر میزان خلاقیت را بررسی می کند. شما نباید انتظار داشته باشید در این فصل پاسخ هایی بدیهی را از نویسنده بخوانید. اتفاقا او بسیار واقع بینانه به بررسی تاثیرات عوامل محیطی و اجتماعی بر روی میزان خلاقیت افراد پرداخته است.

مسن های خلاق

موضوع جالب دیگری که در این فصل از کتاب خلاقیت و نوآوری با آن مواجه می شوید، تاثیر سن بر خلاقیت است. شاید به طور پیش فرض افراد فکر کنند که جوانان قطعا خلاق تر و پویاتر هستند اما در این فصل شما نمونه هایی را مشاهده می کنید که با وجود سن بالا خلاقیت های جذابی از خود بروز داده اند.

پشتکار و خلاقیت

نویسنده کتاب خلاقیت و نوآوری معتقد است که هیچ پدیده ای را در زمینه نوآوری و خلاقیت نمی توان جانشین پشتکار و اراده کرد. حتی استعداد نمی تواند جانشین مناسبی برای پشتکار باشد؛ چرا که دنیا پر است از مستعدهای ناموفق. حتی نبوغ نمی تواند جانشین نقش پشتکار و اراده در خلاقیت شود.

فصل 5: خصوصیات شخصیتی افراد خلاق

در فصل پنجم کتاب شما با 20 مورد از خصوصیات شخصیتی افراد خلاق به طور موردی آشنا می شوید. نویسنده در این فصل به این نکته اشاره دارد که یک شخص خلاق عاری از نقاط ضعف نیست اما رفتارهای خود تخریبی در این دسته از افراد به نسبت سایرین کمتر دیده می شود.

نکته قابل توجه در این فصل از کتاب خلاقیت و نوآوری این است که اکثر ویژگی های شخصیتی افراد خلاق اکتسابی و آموزش پذیرند.

در این جا تنها تعدادی از این ویژگی ها را نام برده و پس از مطالعه کتاب می توانید با هریک از این خصوصیات به طور مفصل آشنا شوید.

• دوست داشتن زندگی
• کنجکاوی
• خنده و شادی
• دوست داشتن خود
• انرژی فراوان
• نترسیدن از شکست
• استقلال
• و…

فصل 6: موانع خلاقیت

یکی از عواملی که باید به طور دقیق و جدی با آن برخورد شود، بررسی موانع خلاقیت است. آیا این موانع علل درونی دارد یا بیرونی؟ آیا شیوه زندگی ما مانع خلاقیت است؟ آیا ژنتیک مانعی برای خلاقیت است و… آیاهای بسیار دیگری که در این فصل نویسنده بیان می کند چطور می توان موانع خلاقیت را شناسایی کرد و آنها را از میان برداشت.

دکتر علی شمیسا معتقد است موانع خلاقیت به دو دسته موانع بیرونی و موانع درونی تقسیم می گردد که هر یک از این دو دسته باز به دسته بندی های مختلفی تقسیم می شود که نویسنده در این فصل آنها را از زوایای مختلفی بررسی می کند.

اگر بخواهیم تنها به یکی از عواملی که مانع خلاقیت می شود بپردازیم، آن عادت است. نویسنده عادت را در دسته عوامل درونی و البته عوامل روانی قرار می دهد و معتقد است که نباید به عادت ها، عادت کنیم و درگیر تکرار شویم. البته که همه عادت های ما مخرب نیستند و گاها سازنده هم به شمار می آیند مانند عادت به سحرخیزی، مطالعه، ورزش و…؛ اما آنچه که در کتاب خلاقیت و نوآوری مد نظر دکتر شمیسا است این است که گاهی عادت ها مانع از خلاقیت می شوند. مانند معلمی که سالها عادت کرده است به یک شکل مطالب درسی را ارائه دهد و هیچگاه از ناحیه امن خود خارج نمی شود تا شاید کمی خلاقانه تر و البته موثرتر مطالب را به دانش آموزان آموزش دهد.

یک فرد خلاق با تفکر درمورد موفقیت زندگی می کند.

فصل 7: محرک‌های عاطفی و خلاقیت

در فصل هفتم از کتاب خلاقیت و نوآوری می خوانیم که عوامل مختلف عاطفی و هیجانی می توانند میل به پیشرفت، خودشکوفایی، خلاقیت و موفقیت را در شما ترغیب کنند. این عوامل می توانند شامل نیازها و عوامل هیجانی عاطفی باشند.

در ادامه این فصل نویسنده به بررسی 5 نوع نیاز انسان می پردازد. که یکی از این 5 نوع نیاز، نیاز به خودشکوفایی و خلاقیت است.

علاوه بر آن در این بخش راجع به محرک های درونی مثل عشق، ترس، جاه طلبی و… و محرک های بیرونی و تاثیر آن بر روی مقوله خلاقیت می خوانیم.

فصل 8: دوران نهفتگی خلاقیت

در این فصل از کتاب خلاقیت و نوآوری نویسنده به تاثیر ناخودآگاه بر خلاقیت نیز پرداخته است. او معتقد است که گاهی اوقات زمان استراحت فرد خلاق، با کوشش های درونی همراه است. در این زمان در ناخودآگاه او روش ها و قواعد ترکیب می شوند بدون آنکه فرد خلاق از آن آگاه باشد و در ناخودآگاه او جرقه های درونی ایده های خلاقانه را به او نشان می دهد.

در ادامه شما با چهار مرحله رسیدن به تفکر خلاق بر اساس علم روانشناسی آشنا می شوید. یکی از این مراحل دوران نهفتگی است که یاد می گیریم چطور آن را به بهره وری برسانیم.

فصل 9: قوانین خلاقیت

در این فصل دکتر علی شمیسا با مخاطب راجع به قوانین خلاقیت صحبت می کند. فرقی ندارد شما در چه حیطه ای فعالیت دارید، هر کسی می تواند قواعد خلاقیت را در حیطه کاری خود به کار ببرد.

درواقع آنچه که نویسنده در این فصل از کتاب خلاقیت و نوآوری به عنوان قوانین خلاقیت از آن یاد می کند، همان اسکمپر (scamper) معروف در بحث خلاقیت است.

ما در دوره آموزش خلاقیت به طور مفصل راجع به اسکمپر صحبت می کنیم اما در مقاله ای با عنوان اسکمپر (scamper) چیست، که در سایت اثر مثبت قرار داده ایم نیز می توانید با مفهوم اسکمپر آشنا شوید. هرچند در این فصل تنها اشاره کوچکی به اسکمپر شده است.

فصل 10: راه‌های رسیدن به افکار و نظریه‌های خلاق

اما فصل 10 کتاب خلاقیت و نوآوری تعدادی از راه هایی که می تواند خواننده را به افکار خلاقانه برساند برای او بازگو می کند. نویسنده در بیان هر راه، به سوالاتی می پردازد که کمک می کند تا از راه مورد نظر بهتر بتوان استفاده کرد. برای مثال زمانی که راجع به اقتباس صحبت می کند، بعد از عنوان چندین مثال سوالاتی در مقابل خواننده قرار می دهد که به او کمک می کند تا دست به آچار شود و بتواند از اقتباس در کار خود استفاده کند.

اجازه دهید فهرست وار به آنچه که علی شمیسا در کتاب خلاقیت و نوآوری برای رسیدن به تفکر و نظریه های خلاق به آن پرداخته است، اشاره کنیم.

• اقتباس
• تعدیل
• جانشینی
• حواس پنجگانه به عنوان سرچشمه عقیده ها و نظرها
• بزرگ سازی و کوچک سازی
• پرسش های خلاق
• تغییر نظم و ترتیب
• وارونه یا معکوس کردن
• ترکیب کردن

فصل 11: راه‌های پرورش خلاقیت

نویسنده معتقد است که پایه و اساس تفکر خلاق تصور است. در واقع در فصل 11 شما یاد می گیرید که چطور خصوصیات مورد نیاز یک فرد خلاق را در خود پرورش دهید که در نهایت خلاقیت تان پرورش یابد. خصوصیاتی که از نظر نویسنده کتاب خلاقیت و نوآوری فرد خلاق باید در خود پرورش دهد، عبارتند از:

• روانی
• انعطاف پذیری فکری
• نوآوری فکری
• بسط فکری
• هم خوانی اندیشه

در ادامه این فصل شما به جزئیات بیشتری راجع به هریک از موارد بالا دسترسی خواهید داشت. علاوه بر آن با تمارینی مواجه می شوید که هر یک از موارد بالا را می تواند در شما تقویت کند.

به عنوان مثال نویسنده معتقد است که مطالعه آثار نویسندگان مختلف می تواند به پرورش خلاقیت در ما کمک کند و تمارینی راجع به نحوه مطالعه صحیح به گونه ای که باعث رشد خلاقیت در ما شود، در این فصل ارائه می دهد.

در ادامه کتاب خلاقیت و نوآوری دکتر شمیسا راجع به تجربه کردن و تاثیر آن بر خلاقیت صحبت می کند. تجربه سفر و تجربه معاشرت و ارتباط برقرار کردن با افراد موفق چه در دسترس ما باشند و چه نباشند.

نکته جالبی که نویسنده به آن اشاره می کند، تاثیر گفت و گو با کودکان بر داشتن نگاه خلاق است.

در ادامه شما راجع به بارش فکری و 4 قانونی که می تواند جلسات بارش فکری را پربارتر کند، می خوانید. علاوه بر آن تمارینی برای داشتن جلسات بارش فکری موثر را نیز یاد خواهید گرفت.

روش حل مساله اسکات

در ادامه شما با روش حل مساله اسکات آشنا می شوید. درواقع خلاق بودن در حل مسائل مختلف به کار می آید و آشنایی با روش های مختلف حل مساله می تواند کمک کند تا مسائل را خلاقانه تر حل نماییم. علاوه بر آن در این فصل با تکنیک هایی مثل ارتباط اجباری، بازی های خلاق، حل مسائل با روشی خلاقانه، تصویرسازی ذهنی و…. آشنا می شویم.

فصل 12: برخورد خلاق با خود

داشتن روابط انسانی خوب با دیگران نیازمند رفتار خلاق است. این جمله اولین جمله ای است که در فصل 12 کتاب خلاقیت و نوآوری با آن مواجه می شوید. در این فصل دکتر شمیسا به تاثیر خلاقیت بر ارتباط با خود می پردازد. یک فرد خلاق نمی تواند افسرده باشد. برای خلاقیت باید انسانی مثبت نگر باشیم؛ چرا که یکی از علل موفقیت افراد خلاق روحیه مثبت آنهاست نه امکانات آنها. حالت های روحی مثبت، روند خلاقیت را سرعت می بخشد.

اما چطور می توانیم با تغییرات مثبت در روحیه به خلاقیت برسیم؟ این تغییرات کدام اند و فرد خلاق باید چه ویژگی های مثبت روحی داشته باشد؟ پاسخ این سوالات آن چیزی است که شما در این فصل می خوانید.

فصل 13: تمرین‌های سی روزه پرورش خلاقیت

اما به جذاب ترین فصل از میان 13 فصل کتاب خلاقیت و نوآوری می رسیم. فصلی که در آن شما با تمارینی 30 روزه مواجه می شوید که در صورت انجام آنها می توانید از خود فردی خلاق بسازید. شما با انجام این تمارین 30 روزه مهارت خلاقیت را در خود تقویت می کنید و در پایان 30 روز قطعا نگاه متفاوتی به مسائل خواهید داشت.

هر تمرین شامل چند بخش می باشد و شما در این فصل با سوالاتی مواجه می شوید که ناگزیر به تفکر خلاقانه هستید. لطفا اگر شما هم تجاربی بعد از مطالعه کتاب خلاقیت و نوآوری دارید یا کتاب های خوب دیگری در زمینه آموزش خلاقیت مطالعه کرده اید، تجربه خود را با ما در کامنت ها به اشتراک بگذارید. البته می توانید از طریق لینک زیر با چند کتاب خوب دیگر درباره خلاقیت آشنا شوید.

معرفی بهترین کتاب های افزایش خلاقیت

منابع

معرفی سایر کتاب های آموزش خلاقیت

کتاب خلاقیت و نو آوری یا همان ورود به خلاقیت تنها یکی از صد ها کتابی است که راجع به تقویت و افزایش قدرت خلاقیت نوشته شده است. شما برای آشنایی بیشتر با کتاب های خلاقیت می توانید سری هم به مطلب معرفی کتاب های افزایش خلاقیت زیر بزنید. در مطلب پیش رو سعی کرده ایم که شما را با چند کتاب از بهترین کتاب های آموزش خلاقیت آشنا کنیم.