دنیای مطلوب و مدیریت خشم

همه ما دنیای مطلوبی داریم که بر اساس ارزش ها، علایق، نوع نگاه ما به زندگی و… شکل می گیرد. در بسیاری از موارد اگر کسی بخواهد دنیای مطلوب ما را زیر سوال ببرد، ممکن است نیاز به مهارت مدیریت خشم پیدا کنیم.

اگر دوست دارید بیشتر راجع به رابطه بین دنیای مطلوب و مدیریت خشم بدانید، با اثر مثبت همراه باشید.

دکتر ویلیام گلسر در کتاب تئوری انتخاب مفهومی به کار برده است به نام دنیای مطلوب. ما در این مقاله قصد داریم ارتباط دنیای مطلوب را با مدیریت خشم بررسی کنیم.

دنیای مطلوب چیست؟

در یک تعریف کوتاه دنیای مطلوب به معنی تمام آنچه یک فرد دوست دارد است. اگر بخواهیم بیشتر توضیح دهیم، هر فرد از بدو تولد تا هنگام مرگ مجموعه ای از آنچه می پسندد و دوست دارد را در ذهن خود گرد هم می آورد.

این مجموعه شامل افراد، اشیاء، مکانها، فعالیتها، خواستها، عقاید، آرزوها، آرمانها باورها، روابط، سبک زندگی و بطور کلی چیزهایی است که از نظر هرکسی پسندیده است.

جمع اینها در ذهن ما مانند صندوقچه ای است که فردی گرانبهاترین جواهرات خود را در آن قرار می دهد. یا به تعریفی دیگر مانند قصری است که انسان هرچه دوست داشته است را در آن جمع کرده است. از انسان و موجودات زنده و اشیاء تا پدیده های غیر مادی مانند هنر، دین و مذهب، کتاب، فعالیت های اجتماعی، ورزشی و غیره.

ساکنان دنیای مطلوب

اولین فردی که وارد دنیای مطلوب هریک از ما می شود مادر است. چون او کسی است که از ما محافظت می کند، غذا می دهد، نوازش و آغوش به نوزاد هدیه می دهد و خلاصه همه جوره هوایش را دارد. بعدا کم کم افراد دیگری هم وارد دنیای مطلوب بچه می شود. مثلا پدر، خواهر و برادر، دوست، همسر، شخصیتهای معروف و غیره.

اشیاء مادی مانند هر چیزی که در عالم وجود دارد چه طبیعی و چه ساخته دست بشر. یک موجود زنده مثل حیوان خانگی یا حتی وحشی. یک فعالیت مانند ورزش، هنر، کاری خاص، اعتقادی مذهبی یا سیاسی و غیره هم می تواند در دنیای مطلوب هریک از ما قرار گیرد.

ویژگیهای دنیای مطلوب

دنیای مطلوب هر انسانی مختص خود اوست و هیچوقت دنیای مطلوب دو نفر کاملا شبیه به هم نیست. ضمن اینکه ممکن است دنیای مطلوب هر یک از ما دست خوش تغییرات قرار گیرد.

به عنوان مثال عروسک و دوچرخه در دنیای مطلوب بچه ها قرار دارد ولی به مرور از آن خارج می شود. فعالیتها و روابط انسان ها  هم همینطور است. آنچه امروز می پرستد ممکن است فردا برایش بی معنی باشد و ارزش خود را از دست بدهد.

دنیای مطلوب انسان صرفا داشته های او را شامل نمی شود. برخی چیزها را هیچوقت فرد ندارد ولی برای او ارزشمند است و در دنیای مطلوبش قرار دارد. مثلا فردی عاشق مسافرت به دور دنیا است ولی هنوز برایش چنین سفری میسر نشده است. در واقع آرزوها در بخشی از دنیای مطلوب فرد قرار دارد که انتظار دارد روزی برآورده شود و یا به افرادی که آن را دارند غبطه می خورد و برایش ارزشمند هست.

تا زمانی که شخص یا چیزی در دنیای مطلوب هریک از ما قرار دارد به شدت برای مان قابل احترام، خواستنی و ارزشمند است. به همین دلیل مانند پادشاهی که از قصر خود دفاع می کند ما هم از دنیای مطلوب مان دفاع می کنیم.

یک پادشاه برای قصرش ارزش قائل هست. او هرگز اجازه توهین، بی احترامی و دست کم گرفتن ساکنان قصر خود را نمی دهد.

رابطه بین دنیای مطلوب و مدیریت خشم

تقریبا در سه حالت دنیای مطلوب و خشم با هم ارتباط پیدا می کنند:

نخست زمانی که کسی به دنیای مطلوب ما حمله می کند ما به شدت ناراحت و عصبانی می شویم.

دوم زمانی است که به این نتیجه می رسیم چیزی را به اشتباه در دنیای مطلوب خود قرار داده ایم و

سوم زمانی که متوجه می شویم چیزی از دنیای مطلوب ما قرار نیست به واقعیت بپیوندد یا آن را داشته باشیم.

حمله به دنیای مطلوب مان به شدت ما را خشمگین می کند

پدری را در نظر بگیرید که فکر می کند دوست فرزندش مناسب و در شان او نیست و ممکن است این رابطه برای فرزندش آسیب زا باشد. بنابراین تصمیم می گیرد به او هشدار دهد که این دوست خود را کنار بگذارد. منتهی این خواسته خود را به شیوه نادرستی به فرزندش منتقل می کند. مثلا با این ادبیات با او صحبت می کند: “آخه اینم دوسته تو برای خودت پیدا کردی؟ یا این آدم در شان خانواده ما نیست”. غافل از اینکه رابطه دوستانه آزادانه ترین شکل رابطه است و تا ما کسی را دوست نداشته باشیم با او صمیمی و دوست نمی شویم.

فرزند از این برخورد پدر به شدت ناراحت و یا عصبانی می شود و ممکن است بجای قطع ارتباط با دوست خود رابطه با پدرش را کم کند و یا اجازه ندهد خانواده و به خصوص پدرش از اینکه با چه کسانی دوست است و وقت می گذراند، مطلع شود.

اگر بخواهیم با مثالی دیگر زیر سوال بردن دنیای مطلوب افراد را بررسی کنیم که چطور می تواند باعث خشم و عصبانیت آنها شود، بی شک مورد زیر را همه ما تجربه کرده ایم.

یکی از بستگان من به شدت به پیگیری اخبار علاقه دارد و به دنبال آن می شود حدس زد که چقدر اهل بحث های سیاسی و جانب داری های بی فایده هم هست. تنها کافی است در یکی از این بحث ها کسی نظری مخالف او داشته باشد. آن موقع است که این فامیل عزیز دیگر کاری ندارد که مهمان شماست یا شما مهمان او هستید. با خشم فراوان از شما پذیرایی می کند و به شما گوش زد می کند که شما چیزی نمی فهمید که این نظر را دارید؛ چرا که نظر مخالف دیگران زیر سوال بردن دنیای مطلوب فامیل عزیز ما هست.

وقتی دیدید فردی در هنگام بحث رگ گردنش بیرون زده و از شدت خشم صدای خود را بالا برده است در واقع یعنی به دنیای مطلوب او حمله شده و دارد از آن دفاع می کند. چیزی که از آن دفاع می کند می تواند تیم ورزشی، خواننده مورد علاقه، اعتقادات مذهبی یا شهر و دیار خود باشد.

وقتی فکر می کنیم چیزی را به اشتباه در دنیای مطلوب خود قرار داده ایم

گاهی پیش می آید که پس از مدتی متوجه می شویم چیزهایی که برای ما ارزشمند بوده اند را به اشتباه انتخاب کرده ایم.

دوستی که توزرد از آب در می آید، ماشینی که دوست داشته ایم ولی هر بار زیر پای ما خراب می شود، وقتی به این نتیجه می رسیم آرمان سیاسی و آنچه سالها از آن دفاع کرده ایم به ما خیانت کرده است، همسری که رهایمان کرده است همه از موارد اشتباه از آب در آمدن ساکنان دنیای مطلوب است که می توانند قدرت خشمگین کردن ما را داشته باشند.

البته ممکن است به جای خشم احساسات دیگری مانند غم به ما دست دهد؛ ولی حداقل در لحظه اول محتمل ترین احساسی که به ما دست می دهد، احتمالا  خشم خواهد بود. ضمنا پذیرش اینکه باید چیزی که دوست داشته ایم را از دنیای مطلوب خود خارج کنیم، سخت و زمان بر خواهد بود.

حتی ممکن است بعد از اینکه آن شخص یا موضوع را از دنیای مطلوب خود خارج کردیم هم با یادآوری آن خشم و ناراحتی سراغ ما بیاید.

وقتی دنیای مطلوب ما با دنیای واقعی منطبق نیست و نمی تواند باشد

این حالت بیشتر به خواستها و آرزوهای فرد ارتباط دارد.

دختری که دوست دارد با شخصی خاص ازدواج کند را شوهر نمی دهند، وقتی بخاطر کوررنگی نمی تواند خلبان جت شود یا مصدومیت شدید آخرین شانس قهرمانی را برای همیشه از او دور می کند، عزیزی را از دست می دهد، مکانی که کعبه آمال او است را باید ترک کند و یا شیئی که خیلی دوست دارد در حادثه ای از بین می رود.

همه این حالتها زمانی است که دیگر امید به داشتن آن عضو دنیای مطلوب ما از بین می رود. فرق این حالت با مورد قبل این است که در این جا همچنان آن چیز در دنیای مطلوب ما قرار دارد ولی نمی توانیم آن را داشته باشیم. در مورد قبل خودمان به این نتیجه می رسیدیم که او را از دنیای کیفی مان بیرون کنیم. اما در این جا احتمالا احساساتی مانند خشم و عصبانیت شاید هم غم سراغ ما می آید. چون خواسته ای داشته ایم که قرار نیست به واقعیت تبدیل شود.

چطور خشم های ناشی از حمله به دنیای مطلوب مان را مدیریت کنیم؟

در شرایط متفاوتی ممکن است افراد دنیای مطلوب ما را زیر سوال ببرند و به آن حمله کنند. این امر بسیار طبیعی است که در چنین موقعیت هایی ما ناراحت و یا خشمگین شویم؛ اما چاره چیست؟ چطور می توانیم خشم و عصبانیت ناشی از اینگونه احساسات و رفتار ها را مدیریت کنیم؟

وقتی کسی به دنیای مطلوب ما حمله می کند در واقع به این معنی است که با علایق، ارزش ها و در مجموع آنچه که در دنیای مطلوب ما وجود دارد، آشنا نیست و یا درک درستی از آن ندارد.

او هم بر اساس تجربه زیسته اش  برای خود دنیایی دارد که تفاوتهای عمده ای با دنیای ما دارد و حداقل آنچه از دنیای مطلوب ما مورد حمله او قرار گرفته در دنیای مطلوب او جایی ندارد و برایش ارزشمند نیست.

بنابراین نمی تواند به شدت ارزشمندی و علاقه ما به آن چیز یا شخص پی ببرد و آن را درک کند. دانستن این موضوع خیلی به ما کمک می کند که در صورت حمله ناخواسته دیگران به هر آنچه که برای ما ارزشمند است، کمتر خشمگین شویم.

برای مثال مادری را در نظر بگیرید که به شمع سازی علاقه زیادی دارد. فرزندان او از این کار خوش شان نمی آید و معتقد هستند که او دارد پول را هدر می دهد و کلی آتاشغال در خانه جمع کرده است.

در دنیای مطلوب آن مادر هنر ارزشمند است و او شمع سازی را دوست دارد و به خلق چیزی که خودش می سازد، علاقه دارد و برایش ارزشمند است؛ اما فرزندان او اعتقادی به هنر های دستی ندارند و در دنیای آنها شمع سازی کاری بی هوده و به درد نخور به حساب می آید. شاید آن فرزندان فکر می کنند وقتی می شود شمع های زیبا را آماده خرید و درگیر کثیف کاری و کلی هزینه برای خرید وسیله های اولیه نشد، چرا باید مادرشان برای این کار زمان بگذارد.

این در صورتی است که روح هنرمند آن مادر با ساخت شمع های زیبا آرامش می گیرد.

یکی از مواردی که می تواند به شدت به ما کمک کند تا نه به دنیای کیفی کسی حمله کنیم و نه از حمله دیگران به قصر مطلوب خود ناراحت شویم این است که تلاش کنیم در اعتقادات و باورهای خود سختگیر نباشیم. همینکه بدانیم  دیگران با ما متفاوت فکر می کنند یعنی نگاه هرکسی می تواند طور دیگری باشد. اگر ما در شرایط فکری و اجتماعی متفاوتی بودیم، ممکن بود به هر دلیلی آن چیزی که امروز می پسندیم را دوست نداشته باشیم. حتی ممکن است خودمان روزی با تصمیم خود آن چیزی را که امروز می پسندیم، از دنیای مطلوب خود کنار بگذاریم.

وقتی مجبوریم چیزی را از قصر دوست داشتنی مان بیرون بیاندازیم

اشتباه از آب در آمدن چیزی که به آن باور داشته ایم یا دوستش داشته ایم، حتما برای ما ناراحت کننده است. ولی از آنجا که همواره در هر تهدیدی فرصتی نهفته است، همینکه الان متوجه شده ایم آن چیز را اشتباها در دنیای مطلوب خود جا داده بودیم خود امری مثبت است. بی شک اگر تا آخر عمر به این موضوع پی نمی بردیم خسران بیشتری متوجه ما بود. چنانکه برخی افراد عمری را در یک رابطه ناسالم می گذرانند، یا اعتقادی بی فایده را با خود حمل می کنند.

وقتی بخشی از کاخ آرزو های مان دست نیافتنی است

پذیرش واقعیت کلید حل خشم ناشی از نرسیدن به خواسته ها و آرزوها است.

اگر بپذیریم که آنچه در دنیای بیرون می گذرد در کنترل ما نیست و ممکن است نتوانیم آنچه می خواهیم را تصاحب کنیم حتما حال بهتری خواهیم داشت. تلاش برای بدست آوردن چیزی در دست ما است ولی موفقیت در رسیدن به آن نه. پذیرش واقعیت امری سخت ولی ارزشمند است.

در دنیای مطلوب هیچکس جنگ، آوارگی، بی خانمانی و غیره نیست ولی بعنوان واقعیتی در دنیا چنین چیزهایی همیشه وجود دارد. بنابراین اگر بپذیریم و قبول کنیم چیزی را نمی توانیم داشته باشیم یا قرار نیست همه چیز طبق میل ما باشد کمتر خشمگین می شویم.

اگر بپذیرید که بخش زیادی از مردم درست رانندگی نمی کنند و قرار هم نیست درست شوند خیلی کمتر هنگام رانندگی خشمگین می شوید.

همین مثال ساده را می توانیم به ابعاد مختلف زندگی ببریم.

به طور خلاصه اگر دل تان نمی خواهد باعث خشم کسی شوید یا دوست ندارید که دیگران بتوانند به سادگی شما را خشمگین کنند، نسبت به آنچه که در دنیای مطلوب شما و دیگران وجود دارد، بی تفاوت نباشید.

اگر علاقه دارید بیشتر با مباحث مدیریت خشم آشنا شوید پیشنهاد می کنیم سری به مطالب زیر هم بزنید:

چرا خشمگین می شویم؟

معرفی 4 کتاب مدیریت خشم

روش های نادرست مدیریت خشم

10 تکنیک مدیریت خشم | روش های کنترل خشم کدامند؟